انجمن ایرانی ژئومورفولوژی- دانشگاه خوارزمی
آیا سیرکهای یخچالی بقایای زخمه های زمین لغزشهای کهن می باشند؟، 20فروردین1393، خبر از زهرا رنجبر

بازیابی تصاویر و رنگ‌ها  | تاریخ ارسال: 1393/1/20 | 

آیا سیرکهای یخچالی بقایای زخمه های زمین لغزشهای کهن می باشند؟

  • برای کسانی که با عکسهای ماهواره ای و هوائی اشنا هستند زمین شناسان و ژئومورفولوژیست ها  سیرکهای یخچالی شکل هائی اشنا هستند که بسیاری مواقع شبیه لغزشهای پس چرخی بنظر می رسند برای خود من نیز اتفاق افتاده گاه بین منشائ یخچالی و یا لغزشی بعضی از انان دچار تردید شوم بتازگی مبحث زیر ترجمه بخشی از کتاب مقدمه ای بر فیزیک زمین لغزش ها می باشد که بدین موضوع پرداخته است:

" سیرکهای یخچالی اشکال کوهستانی شناخته شده ای برای ژئومورفولوژیست ها ومردم کوهستان هستند اشکالی شبیه کاسکت های برگشته موتور سواران با دیواره های پرشیب که بصورت عمومی پهنائی از 400 تا 800 متر دارند. این سیرکها بصورت نقاطی در مناطق کوهستانی در ارتفاعی بیش از خط برفاب دیده می شوند. سیرکهای مربوط به ارتفاعهای پائین تر در الپ به خط برفها در زمانهای سردتردر دوره یخچالها نسبت داده می شوند. اندازه انها وابستگی چندانی به تاریخچه و خصوصیات یحچالی منطقه ندارد.

مدل استاندارد توسعه آنها به یکسان مرتبط به پروسه های پیش یخچالی و یخچالی مربوط دانسته می شود. پروسه های پیش یخچالی وقتی برف در سوراخی رانده می شود اغاز می شود. پروسه ای که برف سابی نامیده می شود. چرخه انجماد و ذوب مسئول عقب راندن و فرسایش دیواره اصلی است تا وقتی سوراخ به اندازه ای بحرانی میرسد. همانطور که برف در اندازه کافی برای شکل دهی به سیرک یخچالی جمع می شود، پروسه کند و کاو سیرک و فرسایش و عقب زدن دیواره در نتیجه سایش مستقیم یخ ادامه می یابد.

فرضیه ای از نوع دیگر برای شکل گیری سیرکها بتازگی بوسیله Turnbull & Davies 2006- - پیشنهاد شده است. آنان نرخ اندازه گرفته شده برای فرسایش سیرکهای یحچالی را برای توصیف عمق این سیرکها (درحدود 500 متر در بعضی حالات ) بسیار کم  می دانند. با توجه به نرخ فرسایش محاسبه شده بوسیله انان برای شکل گیری سیرک حدود یک میلیون سال لازم است که از دوره یخچالی پلیستوسن  بیشتر است. فرضیه جانشین پیشنهاد شده بوسیله انان این است که این سیرکها در واقع زخمه های حاصل از لغزش های عمیق می باشند. با این فرضیه جدید مشکل نرخ پائین فرسایش با توجه به اندازه سیرکها مرتفع می شود. مثال مدلل ذکر شده توسط این محققین بهمن سنگی Acheron  در نیوزیلند است. ناپایداری دامنه ای با سن 1000 سال زخمه ای مشابه  آنچه معمولا سیرک یخچالی محسوب می شود گذاشته است. اگر به خاطر حجم رسوبات ناشی از بهمن سنگی نبود ژئومورفولوژیست ها آنرا مثال تیپیکی از سیرک های یخچالی بحساب می آوردند . دلیل دیگری به سود این تئوری این است که سیرکها در بالا شیبها دقیقا جائی که انتظار میرود ناپایداری شیبها اتفاق بیافتد رخ می دهد.

یک چالش جدی برای این مدل جهت شکل گیری سیرک ها می باشد. سیرکها در نیمکره شمالی ترجیحا بسمت شمال و در نیمکره جنوبی بطرف جنوب شکل گرفته اند. این امر به آسانی بوسیله تئوری استاندار شکل گیری آنان بوسیله این واقعیت که برف سابی و فرسایش یخچالی در طرفی که آفتاب ضعیف تر است سریع تر اثر می کنند قابل تفسیر است. این جهت شکل گیری از سوی دیگر با مدل زمین لغزش به این سهولت قابل توضیح نیست. مشکل دیگر این است که سیرکها معمولا بصورت سری ( پله ای) شکل می گیرند که در مورد زخمه زمین لغزش ها پدیده ای معمول نیست. فقدان نهشته های لغزشی در پای بیشتر سیرکها مورد مسئله ساز دیگر است. این امر می تواند تا حدی بوسیله جابجائی بوسیله یخچالها و فرسایش رودخانه (و شاید مخلوط شدن با مورن ها) توضیح شود اما این توجیحات تا حدی موردی بنظر می رسند. این امر را نیز باید در نظر داشت که بعلت چسبندگی بالا سنگها لغزش های پس چرخی(Slump) کمتر در سنگها اتفاق می افتند مگردر حالتهای تحریک شده بوسیله زمین لرزه که این حالت مشاهده می شود. با اینکه این فرضیه با بعضی اشکالات عملی برای پاسخگوئی به منشاء بیشتر سیرکها روبروست اما برای توضیح بعضی از سوراخهای سیرکی شکل که قبلا سیرک یخچالی محسوب میشدند جالب و پاسخگو بنظر می رسد. " *

* Vittorio De Blasio, Fabio(2010) ;Intruduction to the Physics of landslides;Springer

نشانی مطلب در وبگاه انجمن ایرانی ژئومورفولوژی:
http://irangeomorphology.ir/find-1.160.356.fa.html
برگشت به اصل مطلب